Bitwa pod Grunwaldem

Krzyżacy (patrz) bardzo sprawnie zorganizowali swoje państwo i mieli ogromne ambicje, by poszerzać granice swego panowania. W XIII wieku zdobywali kolejne tereny grami politycznymi i falsyfikowaniem dokumentów (np. na podstawie sfalsyfikowanego przywileju kruszwickiego uzyskali ziemię chełmińską). Sytuacja stawała się trudna w XIV wieku – między braćmi zakonnymi a Polską wystąpiły pierwsze konflikty zbrojne. Pomorze Gdańskie, po raz kolejny w historii Polski, stało się areną walk. Jedno z księstw Cesarstwa Rzymskiego, Brandenburgia, zajęło właśnie ten teren, a ówczesny władca Polski, Władysław Łokietek, był zbyt słaby, żeby odeprzeć atak. Poprosił więc o pomoc sąsiadów, Krzyżaków.

Krzyżacy odbili Pomorze Gdańskie, ale nie mieli zamiaru oddawać go Koronie. Łokietek podał Krzyżaków pod sąd papieski w Inowrocławiu. Wyrok nakazywał im oddanie terenów Polsce, ale Krzyżacy wyroku nie wykonali. W kolejnych latach zawiązali sojusz z królem Czech – Janem Luksemburskim. Zaatakowano Polskę z dwóch stron – od strony południa i północy. Na szczęście dla Polaków król Czech działał zbyt wolno. Krzyżacy musieli wycofać się z walki (po drodze spalili i zniszczyli niektóre grody, np. Konin). We wrześniu 1331 roku król Łokietek zaatakował tę część wojsk Zakonu, która jeszcze przebywała na terenach polskich. Bitwą pod Płowcami król osiągnął cel – Krzyżacy musieli uciekać. Kazimierz Wielki (syn Łokietka), zawarł w 1343 roku w Kaliszu z Krzyżakami pokój, który nazywano wtedy wieczystym. W wyniku rozejmu Polska odzyskała Kujawy, ale król Kazimierz musiał zrzec się prawa do Pomorza Gdańskiego – które faktycznie kontrolowali Krzyżacy.

Pokój z Krzyżakami nie trwał długo. Na czele Zakonu stanął Ulrich von Jungingen, który nie chciał więcej rozejmów z Polską. Polska, za sprawą małżeństwa Jadwigi z Jagiełłą zacieśniła swoje relacje z Litwą, czego Krzyżacy się obawiali. Na początku XV wieku doszło do zaostrzenia konfliktu z Krzyżakami. Państwo Zakonne rozdzielało terytorium zwane Żmudzią, na którym w 1409 roku doszło do buntu. Polska i Litwa wspierały Żmudź, licząc, że bunt osłabi Krzyżaków. Krzyżacy z kolei mieli wsparcie króla Węgier i państw zachodniej Europy. Polski król zażądał oddania ziem, wypłaty odszkodowań oraz pozostawienia Żmudzi w spokoju. Zakon nie akceptował tych warunków. Wojska polskie, litewskie i krzyżackie spotkały się pod wsią Grunwald. Według różnych obliczeń wojsko Władysława Jagiełły liczyło od 29 do 35 tysięcy ludzi, w tym: jazda ciężka, lekka i piechota. Krzyżacy dysponowali 21 tysiącami rycerzy i pomocników.

15 lipca 1410 roku wojska krzyżackie i polsko-litewskie stanęły naprzeciwko siebie. Ulrich von Jungingen razem z wojskiem czekał w pełnym słońcu na polu bitewnym. Jagiełło liczył, że zakonnicy i ich rycerze ubrani w ciężką zbroję osłabną, czekając w upalny dzień na pustym polu. Zniecierpliwiony mistrz zakonu postanowił upokorzyć i w ten sposób sprowokować króla Jagiełłę. Wysłał dwóch posłańców z dwoma nagimi mieczami (czyli bez pochwy – osłony na miecz). Polski król zdecydował się zaatakować. Bitwa trwała do wieczora i przez większość czasu wygrywały ją wojska unii polsko-litewskiej. Kryzys nastąpił po kilku godzinach, kiedy rycerze krzyżaccy prawie zdobyli chorągiew Korony. Wtedy jednak wojska litewskie otoczyły Zakon. Pod koniec walki rycerze króla Jagiełły zdobyli obóz krzyżacki. W walce zginęli wszyscy najważniejsi i najwyżsi stopniem zakonnicy – tzw. starszyzna, w tym sam wielki mistrz zakonu, Ulrich von Jungingen. Zakon poniósł klęskę.

Polski król zachował się bardzo honorowo, ponieważ ciało zabitego wielkiego mistrza kazał odesłać do Malborka, by bracia zakonni mogli je pochować z szacunkiem. Jagiełło udowodnił Europie, że jest dobrym strategiem i królem, z którym trzeba się liczyć. Pozycja Korony wzrosła w oczach innych krajów, a Jagiellonowie stali się jedną
z najświetniejszych dynastii europejskich.