Polska – reaktywacja!
Po ponad stu latach walk Polska jak bumerang wraca na mapę świata. Odradza się kultura, edukacja, można już swobodnie używać języka polskiego. W trakcie zaborów rodzice i dziadkowie nie zapomnieli o ojczyźnie, a swoją wiedzę, wspomnienia, tradycje i patriotyzm przekazali młodemu pokoleniu. Jak to się stało, że po tak długim czasie Polska znowu stała się wolnym państwem?
Wybuch pierwszej wojny światowej wiązał się z rozbudzeniem wiary w odrodzenie się państwa polskiego, a koniec konfliktu znacznie to ułatwił. Zaborcy zaczęli się ze sobą kłócić, a zrywy narodowe w innych krajach dawały Polakom nadzieję, że i oni będą mogli zawalczyć o swoje państwo. Przełom nastąpił w roku 1916, kiedy na terenie dwu zaborów, niemieckiego i austriackiego, zaczęło się publicznie mówić o odrodzeniu Polski na obszarze zaboru rosyjskiego. Sprawę jeszcze bardziej ułatwił upadek caratu w Rosji, gdzie zaakceptowano powstanie Polski. Jednak mimo że Austria i Niemcy również się na to zgodziły, nie zostało określone, w jakich granicach Polska ma istnieć ani kto będzie nią rządził.
Na rzecz odrodzenia Polski działało wiele osób. Był wśród nich, obok Józefa Piłsudskiego, również Ignacy Paderewski – jeden z najpopularniejszych polskich pianistów i społeczników. Ze względu na swoją profesję wyjeżdżał w długie trasy koncertowe nie tylko w Europie, lecz także między innymi do Stanów Zjednoczonych. Można się zastanawiać, w jaki sposób pianista mógł pomóc wyzwolić się Polsce? Czy grał polskie melodie? Otóż Paderewski prawie zawsze przed swoim koncertem stawał przy instrumencie i opowiadał, w jakiej sytuacji znalazł się jego kraj i jak ciężko jest Polakom pod władzą okupantów. Poza tym namawiał międzynarodowych polityków do wsparcia sprawy polskiej. Jedną z zaangażowanych osób stał się Woodrow Wilson, prezydent Stanów Zjednoczonych, który zdecydował się dołączyć do wojny, co m.in. było pomocą dla Polaków. Za USA podążyły kolejne kraje, w tym na przykład Francja.
Wraz z końcem wojny Królestwo Polskie zaczęło powstawać z kolan i powoli odzyskiwało zajęte ziemie, przejmowało także władzę administracyjną nad otrzymanymi obszarami. Rada Regencyjna działała, żeby uzyskać dla Polaków jak najlepsze warunki życia oraz dostęp do morza. Przyszedł czas na długie rozmowy w paryskim Wersalu, gdzie Polskę reprezentowali Ignacy Paderewski i Roman Dmowski. Spotkania te nie były łatwe, bo dawni zaborcy wcale nie chcieli oddawać zajętych terenów. Część ziem udało się odzyskać, jednak nie wszystkie. Na Śląsku, Mazurach oraz Warmii planowano przeprowadzić plebiscyty, a wynik każdego z nich miał zadecydować o przynależności do Polski.
Postanowienia traktatu wersalskiego miały zagwarantować spokój w Europie. Dzięki nim Polska stała się ponownie jednym, scalonym krajem i odzyskała sporo ziem. Polacy powoli odbudowywali swoją ojczyznę i przyzwyczajali się do myśli, że ją posiadają. Jednak wkrótce nad krajem i całym światem pojawiły się czarne chmury i nadeszły trudne czasy.
Trzeba i warto wiedzieć
CIEKAWOSTKI
Sejm RP uchwałą z 7.12.2000 r. ustanowił rok 2001 Rokiem Ignacego Jana Paderewskiego.
GEOGRAFIA
W Polsce znajduje się bardzo dużo pomników Ignacego Jana Paderewskiego. Do najbardziej znanych należą: pomnik w Parku Ujazdowskim w Warszawie, pomnik w Obornikach, w Parku Strzeleckim w Krakowie, w Poznaniu i we Wrocławiu. W warszawskim Parku Skaryszewskim oraz w parku im. Henryka Jordana w Krakowie obejrzeć można popiersie Ignacego Jana Paderewskiego.
GEOGRAFIA
W Warszawie znajduje się pomnik Romana Dmowskiego.
Wersal to miejscowość pod Paryżem z przepięknym zespołem pałacowym, będącym posiadłością królewska od drugiej połowy XVII wieku.
WYDARZENIA
Od 2014 roku w Warszawie organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Ignacego Jana Paderewskiego. Celem festiwalu jest upamiętnienie odzyskania niepodległości przez Polskę, do czego przyczynił się Paderewski.
EKONOMIA
W latach 1992-1996 wizerunek Paderewskiego zobaczyć można było na banknocie o nominale 2 000 000 zł.
Teksty autentyczne
Rada Regencyjna ogłasza niepodległość, z dodatku nadzwyczajnego do Monitora Polskiego z 7 października 1918:
Wielka godzina, na którą cały naród polski czekał z upragnieniem, już wybija. Zbliża się pokój, a wraz z nim ziszczenie nigdy nie przedawnionych dążeń narodu polskiego do zupełnej niepodległości. W tej godzinie wola narodu polskiego jest jasna, stanowcza i jednomyślna. Odczuwając tę wolę i na niej opierając to wezwanie stajemy na podstawie ogólnych zasad pokojowych głoszonych przez prezydenta Stanów Zjednoczonych, a obecnie przyjętych przez świat cały jako podstawa do urządzenia nowego współżycia narodów. W stosunku do Polski zasady te prowadzą do utworzenia niepodległego państwa, obejmującego wszystkie ziemie polskie z dostępem do morza, z polityczną i gospodarczą niezawisłością, jako też terytorialną nienaruszalnością, co przez traktaty międzynarodowe zagwarantowanem będzie. (…) POLACY! Obecnie już losy nasze w znacznej mierze w naszych spoczywają rękach. Okażmy się godnymi tych potężnych nadziei, które z górą przez wiek żywili wśród ucisku i niedoli ojcowie nasi. Niech zamilknie wszystko, co nas wzajemnie dzielić może, a niech zabrzmi jeden wielki głos: Polska zjednoczona niepodległa.
Historia w języku
Jednym z ważnych polskich utworów literackich XX-lecia międzywojennego, wyraźnie odnoszącym się do faktu odzyskania niepodległości przez Polskę po 123 latach niewoli, jest Przedwiośnie Stefana Żeromskiego. Tytuł utworu to nazwa jednej z sześciu tradycyjnych polskich pór roku – dziś zresztą na skutek zmian klimatycznych co najmniej zanikających, jeśli nie zanikłych już całkowicie. Przedwiośnie to czas na przełomie zimy i wiosny, przed wiosną właściwą. Dla przedwiośnia charakterystyczne są np. przebiśniegi (kwiat, który rosnąc i kwitnąc „przebija się przez śnieg”) i pierwiosnki (kwiat, który jako „pierwszy jest wiosną”). Powieść utrwaliła metaforyczne znaczenie wyrazu: początek czegoś, budzenie się do życia, rodzenie się niepodległości.
Powieść Stefana Żeromskiego przyniosła jeszcze jedno wyrażenie: szklane domy. O szklanych domach (w sensie w zasadzie dosłownym) opowiadał swojemu synowi Cezaremu (głównemu bohaterowi Przedwiośnia) jego ojciec, Seweryn Baryka. Mówił mu o Polsce jasnej, nowoczesnej, czystej. Po przyjeździe do Polski Cezary poszukiwał tych domów i odczuwał zdecydowane rozczarowanie. Dziś szklane domy oznaczają zatem mrzonkę, marzenie o czymś nieosiągalnym.
Ciekawostki
z innych krajów
MEKSYK
W 2001 roku w stolicy kraju odsłonięto pomnik Ignacego Jana Paderewskiego.
FRANCJA
Traktat wersalski był głównym traktatem pokojowym, jego podpisanie oznaczało zakończenie I wojny światowej. Dokument złożono 10 stycznia 1920 roku w Paryżu i wraz z tą datą wszedł w życie. Celem traktatu było także ustalenie wyraźnych granic państwowych w Europie oraz wprowadzenie nowego ładu politycznego.
Wydarzenia w tekstach kultury i mediach
Kliknij na konkretny tytuł, a przeniesiesz się na stronę z informacjami o nim
Film, serial
- Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy, reż. Jerzy Sztwiertnia, 1979-1981 (serial historyczny);
- Polonia Restituta, reż. Bohdan Poręba, 1983 (serial historyczny).
- Powrót Paderewskiego, reż. Alina Czerniakowska, 1991 (biograficzny film dokumentalny);
- Roman Dmowski, reż. Marian Kubera, 1995 (film biograficzny).
- Pamiątkowe zdjęcie uczestników Konferencji Pokojowej z Woodrowem Wilsonem – prezydentem Stanów Zjednoczonych. Piąty od lewej stoi Roman Dmowski; 28 czerwca 1919 roku. Roman Dmowski i Maurycy hr. Zamoyski w drodze na Pałacu w Wersalu; Powrót Ignacego Jana Paderewskiego do Warszawy po podpisaniu Traktatu Wersalskiego;
Literatura
- Ignacy Jan Paderewski w dziesiątą rocznicę zgonu. Szkic biograficzny, Czesław Halski, 1951.
Gry wideo
Jeśli wiesz coś, czego my nie wiemy, daj znam znać
Humor
Jeśli wiesz coś, czego my nie wiemy, daj znam znać
Muzyka
- Muzyka mojego domu, Ignacy Jan Paderewski,
Sztuka
Jeśli wiesz coś, czego my nie wiemy, daj znam znać
Inne
- Ignacy Jan Paderewski i Woodrow Wilson – prezydent Stanów Zjednoczonych, rys. Artur Szyk;
- Roman Dmowski i Ignacy Jan Paderewski podpisują Traktat Wersalski (pocztówka propagandowa).
Ćwiczenia
Nagrania
Treść w przygotowaniu.
Źródła
Źródło internetowe: Polskie drogi ku niepodległości. Wersja rozszerzona, https://niepodlegla.gov.pl/o-niepodleglej/polskie-drogi-ku-niepodleglosci-wersja-rozszerzona/ [data dostępu: 10.10.2020].