HISTORIA

Wieleci i Lucice to nazwy plemion tzw. Związku Wieleckiego: Chyżan, Czrezpienian, Dołężan i Redarów skupionych wokół świątyni w Radogoszczy. Pierwszy raz wspomniano o nich w II wieku n.e. Związek Wielecki osiągnął największą potęgę około 1056 r., pokonując potężną armię niemiecką w pobliżu Przecławia. Bitwa ta odmieniła układ sił w regionie – porównywana bywa często do bitwy pod Grunwaldem. Rok później wybuchła bratobójcza wojna domowa pomiędzy plemionami, w której wyniku rozpadł się Związek Wielecki.

GEOGRAFIA

Czechy (właściwie Republika Czeska lub Czechia) – państwo leżące w Europie Środkowej bez dostępu do morza. Powstało mniej więcej w tym samym czasie co Polska pod władzą rodu Przemyślidów. Obecnie graniczy z Niemcami, Polską, Austrią i Słowacją, należy do Unii Europejskiej (od 2004 r.) i do NATO (od 1997 r.).

Ostrów Lednicki to największa z pięciu wysp na jeziorze Lednica. W okresie panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego była jednym z głównych ośrodków administracyjnych i obronnych kraju. Dziś znajduje się tam Muzeum Pierwszych Piastów.

Księstwo Wiślan. Wiślanie to plemię zachodniosłowiańskie zamieszkujące tereny dorzecza górnej Wisły – dzisiaj Małopolska. W historiografii polskiej utarło się przekonanie, że Wiślanie byli jednym z dwóch silnych plemion polskich, zdolnych dokonać zjednoczenia polskich ziem, ale splot okoliczności spowodował, że osiągnięcie to stało się udziałem Polan.

ZNANI

Kosmas z Pragi to kanonik, uważany jednocześnie za pierwszego czeskiego kronikarza, autor spisanej po łacinie kroniki przedstawiającej dzieje kraju aż do roku 1125. Dzieło w literaturze polskiej występuje pod nazwą Kronika Czechów.

Wacław I Święty ur. ok. 907 r n.e. czeski książę i męczennik Kościoła katolickiego uważany za patrona Czech i Pragi. Rozpoczął chrystianizację Czech, zginął w wyniku kłótni z własnym bratem (ojcem Dobrawy). Jeden z patronów Czech.

Dobrawa Przemyślidka. Księżniczka czeska z dynastii Przemyślidów, księżna polska, żona Mieszka I – ich synem był Bolesław Chrobry pierwszy król Polski. Uważa się, że odegrała ważną rolę w przyjęciu przez Polskę chrztu, dlatego bywa nazywana Matką Chrzestną Polaków.

POLITYKA

Praga to stolica Czech położona nad rzeką Wełtawą. Miasto powstało z połączenia pięciu jednostek miejskich: Starego Miasta, Nowego Miasta, Josefova, Małej Strany, Hradczan (siedziby władców czeskich). Nazwa Praga pochodzi od słowa; práh – próg, zbudowana nad progiem rzecznym (obecnie znajduje się on w okolicy Mostu Karola).

KULTURA

Kultura dworska w średniowieczu opierała się na systemie, w którym władca świecki otaczał się najbliższymi sprzymierzeńcami, doradcami, osobami wykształconymi. Wielkość i przepych dworu były odpowiednikiem bogactwa i wielkości państwa. Za wzór nowoczesnego władcy w średniowieczu uważany był Karol Wielki, król Franków. Na dworze mogli przebywać najbliżsi – krewni lenników, sprzymierzeńców, a nawet podbitych władców państwa jako goście, a w rzeczywistości zakładnicy. Młody Bolesław Chrobry przebywał na dworze Ottona I jako gwarant pokoju pomiędzy Mieszkiem I a Ottonem I.

Treść w przygotowaniu.

Język polski należy do rodziny języków słowiańskich, do grupy zachodniosłowiańskiej. Do tej grupy należy też język czeski, chociaż wiele w nim cech fonetycznych i gramatycznych, które zbliżają go do grupy południowosłowiańskiej. Tymi faktami można chyba motywować kłopoty z imieniem czeskiej księżniczki, która wyszła za mąż za Mieszka I. Naukowcy spierają się, które imię jest bardziej właściwe Dobrawa (Dobrava, Doubrava) czy też Dąbrówka. Jedni widzą źródło imienia w słowie dobry, od którego pochodzą też inne imiona np. Dobromiła, Dobrosława. Ale widać też w imieniu podobieństwo, tożsamość brzmienia z dąbrową, czyli ‘gajem dębowym’. Na pewno Dobrawa realizuje wersję czeską, a Dąbrówka wersję polską imienia. W imieniu Dąbrówka widać zarówno nosówkę „ą” charakterystyczną dla języka polskiego oraz grupę głosek „ro/ró” właściwą dla języka polskiego jako wynik prasłowiańskiej metatezy. Język czeski ma południowosłowiański rezultat metatezy w postaci grupy „ra” (np. pol. droga to czeska draha). Dlatego zapewne Polakom bardziej odpowiada imię Dąbrówka, które czyni księżniczkę, pierwszą władczynię Polski u boku męża Mieszka I bardziej swojską, rodzimą, naszą.

Reguły stosowania, odmiany i tworzenia nazwisk w języku polskim

1. UWAGA! W języku polskim zawsze odmieniamy nazwiska, jeśli tylko są odmienne!
Pragnę nadmienić, że powiadomiłem również o sprawie pana Jerzy Nowak.
Pragnę nadmienić, że powiadomiłem również o sprawie pana Jerzego Nowaka.

2. Zawsze stosujemy szyk: imię, nazwisko (wyjątki: spisy, wykazy, indeksy).
Pragnę nadmienić, że powiadomiłem o sprawie pana Nowaka Jerzego.
Pragnę nadmienić, że powiadomiłem o sprawie pana Jerzego Nowaka.

3. W tekście lepiej używać imienia i nazwiska, a nie samego nazwiska.

4. W zwrotach nagłówkowych stosuje się formułę: Szanowny Panie + np. tytuł, stanowisko (np. Szanowny Panie Doktorze, Szanowny Panie Dyrektorze). Niedopuszczalne jest połączenie: Szanowny Panie + (imię) nazwisko, np.: Szanowny Panie Nowak.

5. Nazwiska męskie odmieniamy wg analogicznego wzoru imion lub rzeczowników pospolitych: Kula – Kuli, Madeja – Madei (jak: knieja – kniei), Marczak – Marczaka.
Kłopotliwe są nazwiska zakończone na -o typu: Bugno, Kraśko. Polskie odmieniają się: Bugno – Bugny, Kraśko – Kraśki, Kościuszko – Kościuszki, Jagiełło – Jagiełły. Obce nie odmienają się: Hugo (szczególnie jeśli akcent pada na ostatnią sylabę; wyjątki: Russo – Russa).
Nazwiska typu: Gołąb, Kozioł, Kisiel mogą się odmieniać: Gołąba/Gołębia, Kozioła/Kozła, Kisiela/Kiśla decyduje właściciel nazwiska.

6. Nazwiska żeńskie z zakończeniem spółgłoskowym nie odmieniają się: Abakanowicz, Holland, Braunek.

7. Tworzenie nazwisk żeńskich. Oficjalna forma to forma męska. Żona pana Wolnego to pani Wolny, a nie Wolna (chyba że tę formę wskazała w Urzędzie Stanu Cywilnego), a pana Kowala to Kowal, a nie Kowalowa. Formy żeńskie nazwisk niektóre słowniki uznają już jako formy przestarzałe. Przymiotnikowe nazwiska żeńskie na -ska, -cka, dzka odmieniają się: z panią Słowacką, inne nie: z panią Wolny. Za granicą Polki z nazwiskami na -ski, -cki, -dzki przyjmują zazwyczaj tę męską formę: Jolanta Stanowski.
Warto jednak poznać reguły:
a. nazwiska mężatek
– nazwiska zakończone na spółgłoskę i -e oraz na -ja przybierają zakończenie -owa: Kowalik – Kowalikowa, Linde – Lindowa,
– nazwiska zakończone na -a (z wyjątkiem -ja) i -g, -ga przybierają zakończenie -ina/-yna: Piętka – Piętczyna,
Wróg – Wróżyna, Skarga – Skarżyna,
b. nazwiska panien
– nazwiska zakończone na spółgłoskę i -e oraz -ja przybierają zakończenie -ówna: Kowalik – Kowalikówna, Linde – Lindówna,
– nazwiska zakończone na -a (z wyjątkiem -ja) i -g, -ga pzybierają zakończenie -anka: Piętka – Piętczanka, Wróg – Wróżanka, Skarga – Skarżanka, Pszczółka – Pszczółczanka.

8. Nazwiska małżeństw
Tworzymy przez dodanie sufiksu -owie: państwo Maria i Jan Horoszowie, Elżbieta i Krystian Lindowie.