GEOGRAFIA

We wsi Prehoryłe w województwie lubelskim znajduje się krzyż wykonany ze słupa granicznego rosyjsko-austriackiego z 1772 roku.

DOKUMENTY

Konstytucja 3 maja – pierwsza w Europie i druga na świecie (po amerykańskiej) ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

ZNANI POLACY

Adam Mickiewicz (1798-1855) – jeden z największych poetów polskiego romantyzmu oraz literatury polskiej, nazywany wieszczem narodowym. Był zaangażowany w działalność patriotyczną, m.in. organizował polskie oddziały do walki z Rosją.

Tadeusz Kościuszko (1746-1817) – generał wojsk polskich i amerykańskich, bohater narodowy obu krajów.

Jakub Sievers, Jak doprowadziłem do drugiego rozbioru Polski, pierwsza połowa XIX wieku

Tymczasem knujący zemstę umysł cesarzowej nie spuszczał z oka nieszczęsnej Polski, która próbowała stanąć o własnych siłach. Katarzyna rzuciła potajemnie sidła, aby w nie odwiecznych wrogów Polski uplątać, przyjaciół zaś jednego po drugim odciągnąć potrafiła. O Turkach już i mowy nie było. Króla szwedzkiego zjednała sobie najzupełniej. Prusy nie oparły się przynęcie, jaką im ona od strony wschodniej rzuciła. Anglię tak umiała złowić na wędkę różnych obietnic handlowych, między innymi przez prześladowanie handlu francuskiego, że ta nie stawiała jej żadnej w Polsce przeszkody. Mogła tedy do woli użyć oręża, który osamotnionej Polsce śmiertelny cios miało zadać.

Jan Kucharzewski, Od białego do czerwonego caratu, s. 142 [konwencja o ostatecznym zatwierdzeniu podziału z 15/26 stycznia 1797]

Gdy przez obydwa dwory cesarskie, jak również przez Jego Królewską Mość Króla Pruskiego, uznana została konieczność uchylenia wszystkiego, co może nasuwać wspomnienie istnienia Królestwa Polskiego, skoro uskutecznione zostało unicestwienie tego ciała politycznego, przeto wysokie strony, zawierające umowę, postanowiły i zobowiązują się odnośnie do trzech dworów, nie zamieszczać w tytule miana i nazwy łącznej Królestwa Polskiego, która zostanie odtąd na zawsze skasowana. Wszelako wolno im będzie używać tytułów częściowych, które należą się władzy różnych prowincji tegoż Królestwa, jakie przeszły pod ich panowanie.

Legenda

„Czy przybył już poseł z Lechistanu?” – tymi słowami sułtan turecki zaczynał wszystkie oficjalne spotkania międzynarodowe, dając do zrozumienia zgromadzonym, że nie uznaje rozbiorów Polski, a na polskiego przedstawiciela wciąż czeka miejsce przy stole.

Wybitnymi działaczami Sejmu Czteroletniego, którzy próbowali zapobiec 3. rozbiorowi Polski, byli publicyści i pisarze, mający ogromny wpływ na rozwój i ksztaltowanie nowoczesnej polszczyzny. Byli wśród nich m.in.:

Stanisław Staszic – był członkiem Izby Edukacyjnej, potem Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, członek Rady Stanu, odegrał ważną rolę jako współorganizator szkoły uniwersyteckiej w Warszawie (1816) oraz Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach, autor Przestróg dla Polski.

Hugo Kołłątaj – był publicystą, pisarzem politycznym, poetą, satyrykiem, historykiem, członkiem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, współpracownikiem Komisji Edukacji Narodowej oraz twórcą planu rozbudowy szkół w całym kraju. Z ramienia KEN dokonywał reformy Akademii Krakowskiej: wprowadził między innymi wykłady z nauk przyrodniczych i literatury polskiej, dopuścił do nauki uniwersyteckiej osoby z mieszczaństwa. Jest organizatorem zespołu nowatorskich i nowoczesnych publicystów zwanego „kuźnicą kołłątajowską”. Hugo Kołłątaj jest patronem Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.

Julian Ursyn Niemcewicz – to poeta, powieeściopisarz, dramaturg, historyk, członek Komisji Edukacji Narodowej. Jednym z jego najbardziej znanych dzieł jest dramat Powrót posła, lektura szkolna i akademicka, której akcja toczy się wczasie przerwy w obradach Sejmu Czteroletniego. Oponenci występujący w dramacie reprezentują obóz reform z jednej i konserwatystów z drugiej strony. Niemcewicz jest zwolennikiem nowoczesnych reform z poszanowaniem tradycji,

Nie bez kozery XVIII wiek nazywamy Oswieceniem – często mówi się o „przełomie oświeceniowym”, który rozpoczął dobę nowopolską. Był to przełom także w sferze języka. Po epoce chętnie makaronizującej, w XVIII w. działacze i pisarze tacy, jak opisani, a także choćby: Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki, Franciszek Zabłocki, Franciszek Karpiński i inni. Odnowieniu języka w wykonaniu twórców sprzyjało reformowanie szkolnictwa, które miało prowadzić nauczanie w języku polskim zamiast po łacinie – co podkreślał w swych pismach Hugo Kołłątaj. Wykształcił się publicystyczny i dydaktyczny styl języka polskiego.
Niestety, rozbiory, które spowodowały znalezienie się ziem polskich pod zaborami trzech państw, zahamowały rozwój z powodu silnych procesów rusyfikacyjnych i germanizacyjnych z zakazem posługiwania się językiem polskim w miejscach publicznych włącznie.

TURCJA

W stolicy Turcji – Stambule – znajduje się Muzeum im. Adama Mickiewicza. Mieści się ono w budynku, w którym mieszkał poeta.

Około 40 km od Stambułu leży polska wieś Polonezköy (pol. Adampol, od imienia Adama Czartoryskiego). Jest to osada polskich imigrantów, w której nadal używa się języka polskiego i kultywowuje polskie obyczaje. Zgodnie z tradycją wójtem Polonezköy zawsze zostaje Polak. Wieś jest urokliwym miejscem weekendowych wypadów mieszkańców Stambułu. Mieści się w nim maleńkie muzeum nazwane „Domem Cioci Zosi” (Dom Pamięci Zofii Ryży), kilka polskich restauracji i pensjonatów, a w kościele siostry zakonne prowadzą po mszy lekcje języka polskiego.

SZWAJCARIA

zwajcaria była drugim – oprócz Turcji – państwem, które nie uznało rozbiorów Polski.