CIEKAWOSTKA

Uchwałą Sejmu RP VIII kadencji rok 2019 został ustanowiony Rokiem Powstań Śląskich.

GEOGRAFIA

Pomnik w Wodzisławiu Śląskim postawiony w hołdzie powstańcom poległym w bitwie pod Olzą (III powstanie śląskie).

W Katowicach znajduje się Pomnik Powstańców Śląskich. Upamiętnia on trzy powstania śląskie – ludność zamieszkująca te tereny sprzeciwiała się niemieckim władzom, walczyła o przyłączenie Górnego Śląska do Polski.

Pomnik Wojciecha Korfantego oglądać można w Siemianowicach Śląskich i w Katowicach. W Katowicach pomnik stoi na placu Sejmu Śląskiego między budynkami Wydziału Humanistycznego Uniwersyteu Śląskiego, Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego i Centrum Kultury im. Krzystyny Bochenek.

Tablice upamiętniające Wojciecha Korfantego znajdują się w Siemianowicach Śląskich, we Wrocławiu, w Bytomiu oraz w Poznaniu.

W Muzeum w Chorzowie odnaleźć można niezwykle bogatą kolekcję przedmiotów związanych z okresem powstań śląskich oraz plebiscytu, np. urnę do głosowania w plebiscycie, która wówczas znajdowała się w Bytomiu czy fotografie (zarówno dokumentalne, jak i pochodzące ze prywatnych zbiorów mieszkańców Śląska).

ZABYTKI

W Świętochłowicach znajduje się Muzeum Powstań Śląskich.

HISTORIA

W Bytomiu znajdował się hotel Lomnitz, który był ważnym miejscem podczas plebiscytu na Górnym Śląsku. W 1920 roku był on siedzibą Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, na czele którego stał Wojciech Korfanty. Niestety w 1945 budynek uległ spaleniu. Dziś w tym miejscu można znaleźć tablicę upamiętniającą dawny hotel.

OSOBY/NAGRODY

Od 1993 roku przyznawana jest Nagroda im. Wojciecha Korfantego honorująca wybitne osoby oraz instytucje zasłużone dla Górnego Śląska. Jej ustanowienie zainicjował Związek Górnośląski.

ZNANI POLACY

Krystyna Bochenek, absolwentka śląskiej polonistyki, publicystka radiowa, senator, wicemarszałek Senatu RP, twórczyni ogólnopolskiego dyktanda oraz programu Ambasador Polszczyzny, zginęła w katastrofie w Smoleńsku w 2010 r. wraz z całą delegacją państwową udającą się na obchody rocznicowe do Katynia.

Wiersz Kazimierza Ligonia:

I płynął piękny polski śpiew,
I wstrząsnął śląskim ludem.
Jak snów proroczych głośny zew,
Wolności brzmiał nam cudem.
Aż zadrżał dawny polski gród,
Gdzie Piastów śnią książęta,
I budzi się Piastowski ród,
Krzyżackie krusząc pęta.
I choć się pieni w złości wróg,
Choć śle na Was siepaczy,
W dzień plebiscytu spłaci dług
Wdzięczności szczep ślązacy.
A gdy nadejdzie walki czas,
Wzmocnieni Waszą wiarą,
Kraj diamentów czarnych wraz
Z ojczyzną złączymy starą.

Wiersz jednego z powstańców pod tytułem Nie złożym broni:

Nie złożym broni, choćby stu mocarzy
Przeciw powstańcom swój wydało sąd.
Praw naszych deptać niechaj się nie waży
Żaden parlament, żaden sejm ni rząd.
Żaden paragraf waszych mądrych ksiąg
raz wziętej broni nam nie wydrze z rąk.
Za tych, co żyją i po nas żyć będą,
Za tych, co zmarli, zanim przyszła Wieść,
Że wolność idzie, — za nazwę: przybłędo,
Za niewolnictwo długich wieków sześć —
I za tej ziemi przyszłe wolne dni —
Dziś ten karabin w naszym ręku tkwi.
Czy nie drży jeszcze w was spróchniałe serce,
Czy rąk sprzedajnych was nie lęka brud?
Wy dyplomaci, coście jak morderce
W kawałki pociąć chcieli żywy lud?

Dziejowej krzywdy wam nie straszny gniew?
Za sprawiedliwość Śląsk dziś leje krew.
Żołdaka ślecie z rozkazem: „precz strzały,
Jako w Irlandii buntowników zdław” .
Świętością nie mundur ich wspaniały
i zginie każdy, co nam przeczy praw.
Nie damy ziemi, co zdobyta krwią
Choćby tu przyszło batalionów sto —
W jarzmo niewoli nie powrócim więcej,
Nigdy tej ziemi nie dostanie wróg.
W gruz ją zamienim; gdyby z bronią w ręce
Paść trzeba było płacąc święty dług.
Baczność żołnierzu, męstwo w sobie stwierdź!
Nie złożym broni. Zwycięstwo lub śmierć.

Ślązacy często identyfikują się z elementami kultury tradycyjnie przypisywanymi Niemcom. Można wśród nich wymienić: obchodzenie urodzin, uroczysty roczek, tzw. Abraham (50. urodziny), juble i festyny, nieco radośniejsze obchodzenie adwentu z wieńcem adwentowym, dawniej już znany na Śląsku kalendarz adwentowy dla dzieci itp. Identyfikowanie się ze składnikami kultury nie zawsze jest równoznaczne z wyborami narodowymi i państwowymi, choć bywa z nimi tożsame. Wiele na Śląsku także – a obecnie coraz więcej – wpływów kultury ogólnopolskiej.
Istotne znaczenie dla postaw mieszkańców Śląska miały nieustanne w historii regionu zmiany granic. Niestała identyfikacja została ukształtowana przez pograniczność (czyli i przez historię, przez nieustanne przerzucanie tych ziem z rąk do rąk). Warto tu zacytować wielokrotnie przytaczaną, ciekawą opinię ks. Emila Szramka: „Wynikiem długiej infiltracji, czyli mieszaniny narodowej są jednostki nie tylko dwujęzyczne, ale też podwójnego oblicza narodowego, podobne do kamieni granicznych, które z jednej strony noszą znamię polskie, z drugiej niemieckie, albo do gruszy granicznych, które na obie strony rodzą” (Szramek 1934, 35). Zatem w śląszczyźnie znajdziemy wiele zapożyczeń niemieckich: luft, ja (potwierdzenie), szrank, ancug, choć o wiele więcej w niej wyrazów tożsamych z polszczyzną – śląszczyzna wszak jest lektem słowiańskim – dziyń, chop, mlyko.