GEOGRAFIA

Magdeburg – miasto w Niemczech, stolica kraju związkowego Saksonia-Anhalt, ważny ośrodek katolicki i ewangelicki państwa.

Merseburg – miasto w Niemczech, dziś w Saksonii-Anhalt.

Gniezno – miasto w Polsce, dziś w województwie wielkopolskim, pierwsza stolica Polski, ważnym zabytkiem jest katedra (Bazylika Prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny) wybudowana na Wzgórzu Lecha.

ZNANI POLACY

Aleksander Brückner – historyk literatury, językoznawca, polski slawista.

Lotar III – król Niemiec od 1125 r. (od 1133 r. Święty Cesarz Rzymski). Unieważnił bullę papieską z 1133 roku.

Innocenty II – „Ex commisso nobis a Deo”

(…) I dlatego czcigodny bracie Jakubie, łaskawie przychylając się do twoich skarg, kościół Gnieźnieński, na czele którego za sprawą Boga stoisz, mocą przywileju Stolicy apostolskiej umacniamy, stanowiąc by jakiekolwiek nieruchomości i dobra rzeczony kościół kanonicznie posiada lub w przyszłości we właściwy sposób będzie mógł posiąść, służyły tobie i twoim następcom trwałe i nieuszczuplone. Na potwierdzenie czego przywieszamy odciśnięte nasze własne imiona. (…)

Bulla – Słowo bulla oznacza ważny dokument (dekret) papieski i pochodzi od łacińskiego bulla (D. bullae). Do polszczyzny wyraz ten został zapożyczony dwukrotnie: najpierw w okresie średniowiecza jako buła, a następnie w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy to przyjął znaną współcześnie postać bulla – wymawianą z przedłużoną spółgłoską [l] (tzw. geminatą), podobnie jak słowa: Allach, ballada, idylla, Jagiellonowie, nutella czy willa. Zarówno łacińska, jak i polska nazwa tego typu dokumentów ma związek z okrągłą metalową (na ogół ołowianą) pieczęcią, którą do nich przywieszano. Wszak łac. bulla pierwotnie oznaczało po prostu ‘coś okrągłego’, zwłaszcza ‘pęcherzyk powietrza’ czy ‘bańkę na wodzie’. Na tej podstawie rozwinęło się specjalistyczne (kancelaryjne, urzędowe) znaczenie: ‘okrągła pieczęć’ przeniesione następnie (na zasadzie metonimii) na nazwę opatrzonego nią pisma. Jednym z najbardziej znanych w Polsce dokumentów tego rodzaju jest Bulla gnieźnieńska, wystawiona w Pizie 7 lipca 1136 roku przez papieża Innocentego II i zatwierdzająca posiadłości arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Dokument ten został napisany po łacinie, lecz ze względu na jego treść znalazło się w nim aż ponad 400 zapisów w języku polskim. Są to przede wszystkim nazwy osobowe (antroponimy) i miejscowe (toponimy). Ten obszerny materiał onomastyczny pozwala wcale nieźle zorientować się w systemie fonetycznym, słowotwórczym i leksykalnym polszczyzny wczesnośredniowiecznej. Aleksander Brückner, doceniając tę wartość Bulli gnieźnieńskiej w badaniach nad przeszłością polszczyzny, nazwał ją „złotą bullą języka polskiego”. Zabytek ten, otwierający piśmienną epokę języka polskiego, zachował się do dziś i przechowywany jest w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie.